ढगफुटी ही एक नैसर्गिक (natural)आपत्ती आहे, ज्यामध्ये अल्पावधीतच मर्यादित क्षेत्रावर मुसळधार पाऊस पडतो. यामुळे अचानक पूर येऊ शकतो आणि मोठ्या प्रमाणात जीवित व वित्तहानी होऊ शकते.
ढगफुटी कशी होते?
- कुमुलोनिंबस ढग: ढगफुटी ही घटना घडण्यासाठी कुमुलोनिंबस नावाचे ढग आवश्यक असतात. हे ढग उभ्या दिशेने विकसित होतात आणि त्यांची उंची खूप जास्त असते.
- उष्ण आणि दमट हवा: जेव्हा जमिनीवरील उष्ण आणि दमट हवा वरच्या दिशेने वाहते, तेव्हा ती थंड होऊन त्यातील बाष्प पाण्याच्या थेंबांमध्ये रूपांतरित होते.
- अपड्राफ्ट: या पाण्याच्या थेंबांना वरच्या दिशेने नेणारी हवा म्हणजे अपड्राफ्ट. अपड्राफ्ट जितका मजबूत तितके ढगात जास्त पाणी साठवले जाते.
- ढगातील बर्फाचे गोळे: ढगाच्या वरच्या थंड भागात पाण्याचे थेंब गोठून बर्फाचे गोळे बनतात. हे गोळे अपड्राफ्टमुळे ढगातच वर-खाली होत राहतात.
- ढगफुटी: जेव्हा अपड्राफ्ट कमकुवत होतो किंवा ढगात जास्त पाणी साठवता येत नाही, तेव्हा हे बर्फाचे गोळे आणि पाण्याचे थेंब एकाच वेळी खाली कोसळतात. यालाच ढगफुटी असे म्हणतात.
ढगफुटीची कारणे:
- भौगोलिक परिस्थिती: डोंगराळ भागात ढगफुटीची शक्यता जास्त असते. कारण डोंगर उष्ण हवेला अडवून तिला वरच्या दिशेने वाहण्यास भाग पाडतात.
- हवामानातील बदल: वातावरणातील बदलांमुळे ढगफुटीच्या घटनांमध्ये वाढ होत आहे. जागतिक तापमानवाढ हे याचे एक प्रमुख कारण आहे.
ढगफुटीचे परिणाम:
- अचानक पूर: ढगफुटीमुळे अल्पावधीतच मोठ्या प्रमाणात पाऊस पडतो, ज्यामुळे अचानक पूर येऊ शकतो.
- जीवितहानी आणि वित्तहानी: पुरामुळे मोठ्या प्रमाणात जीवितहानी आणि वित्तहानी होऊ शकते.
- भूस्खलन: डोंगराळ भागात ढगफुटीमुळे भूस्खलन होऊ शकते, ज्यामुळे रस्ते आणि इतर पायाभूत सुविधा नष्ट होऊ शकतात.
ढगफुटीपासून बचाव:
- हवामान अंदाज: हवामान खात्याच्या अंदाजावर लक्ष ठेवा आणि ढगफुटीचा इशारा मिळाल्यास सुरक्षित ठिकाणी जा.
- पूररेषा ओळखा: आपल्या परिसरातील पूररेषा ओळखा आणि पूर आल्यास सुरक्षित स्थळी जाण्याचा मार्ग आधीच ठरवून ठेवा.
- आपत्कालीन किट तयार ठेवा: पाणी, अन्न, औषधे, टॉर्च, रेडिओ यांसारख्या आवश्यक वस्तूंचा समावेश असलेली आपत्कालीन किट तयार ठेवा.
ढगफुटी ही एक नैसर्गिक आपत्ती असली तरी, योग्य तयारी आणि सतर्कतेने आपण यापासून होणारे नुकसान कमी करू शकतो.
हेही वाचा :
समृद्धी महामार्गावर दोन कारची भीषण धडक, 6 ठार
महाराष्ट्र विधानसभेत ‘माऊली’ योजनांची घोषणा: वारकरी, कष्टकरी, आणि शेतकरींसाठी अत्याधुनिक सुविधा