परदेशात स्थायिक झालेल्या किंवा कामानिमित्त राहणाऱ्या NRI व्यक्तींना भारतातील स्वतःची मालमत्ता विकायची असल्यास अनेक कायदेशीर, आर्थिक आणि तांत्रिक गोष्टींचं भान ठेवणं आवश्यक आहे. या लेखात आपण हे सविस्तर जाणून घेणार आहोत.
कागदपत्रांची पूर्णता तपासा
जमीन विक्रीपूर्वी खालील कागदपत्रे व्यवस्थित असल्याची खात्री करा:
- 7/12 उतारा, फेरफार नोंद
- मूळ विक्री करार (Sale Deed)
- NA Order (शहराच्या बाहेरील जमीन असेल तर)
- खरेदीचे हक्क व वंशावळीशी संबंधित पुरावे
2. Power of Attorney (POA) सुरक्षितपणे द्या
तुम्ही भारतात नसल्यास, कोणीतरी तुमच्यावतीने व्यवहार करणार असल्यास, POA अनिवार्य आहे.
- दूतावासात (Indian Embassy) त्याची Notarization व Apostille प्रक्रिया करा
- भारतात रजिस्टर करणे गरजेचे
3. PAN कार्ड आवश्यक आहे
- NRI साठी सुद्धा भारतात जमीन विकण्यासाठी PAN असणं गरजेचं आहे
- त्यामुळे विक्रीपूर्वी PAN कार्ड तयार करून घ्या
4. TDS आणि Capital Gains Tax ची माहिती ठेवा
- NRI व्यक्तींना जमीन विकताना खरेदीदाराकडून 20% TDS deduct केला जातो
- Long-Term Capital Gain असल्यास टॅक्स लागतो (2 वर्षांपेक्षा जास्त जमीन ठेवल्यास)
- टॅक्स वाचवण्यासाठी Capital Gains Account Scheme मध्ये गुंतवणूक करा
5. Repatriation – रक्कम विदेशात पाठवण्याची प्रक्रिया
- विक्रीचे पैसे NRO Account मध्ये जमा होतात
- एका आर्थिक वर्षात $1 million पर्यंत रक्कम विदेशात पाठवू शकता
- त्यासाठी CA Certification (Form 15CA/CB) आवश्यक आहे
6. स्थानीय कायद्यानुसार व्यवहाराची नोंदणी करा
- जमीन विकल्यानंतर तो व्यवहार Sub-Registrar Office मध्ये रजिस्टर करणे आवश्यक
- नवीन खरेदीदारासाठी mutation नोंदणी करणे गरजेचे
7. विशेष टिप: वकील व कर सल्लागारांची मदत घ्या
- अनुभव असलेल्या Property Lawyer आणि CA (Chartered Accountant) यांच्याशी संपर्क ठेवा
- गरज असल्यास RERA Registered Agent सुद्धा घेऊ शकता
NRI व्यक्तींनी भारतातील जमीन विकताना अनेक नियम, कायदे व प्रक्रियांचे पालन करणं आवश्यक आहे. योग्य सल्ला, प्रमाणिक कागदपत्रे आणि योग्य पद्धतीने व्यवहार केल्यास आर्थिक नुकसान किंवा कायदेशीर गुंतागुंत टाळता येऊ शकते.