कोल्हापूर/विशेष प्रतिनिधी : सर्वसामान्य जनतेचा पोलिसांशी कधी ना कधी, प्रसंगोपात संबंध येत असतो. त्यामुळे पोलीस(police) ठाण्यात, पोलीस प्रशासनाचा नेमकं काय चाललय हे सर्वांनाच माहित पडतं. पण तुरुंगाशी नाममात्र लोकांचा संबंध येत असतो. त्यामुळे तुरुंगाच्या उंच दगडी भिंतीच्या “आत” काय चाललय याची माहिती सहसा बाहेर येत नाही. परिणामी तुरुंग प्रशासन लोकांच्या रडारवर फारसे येत नाही. ज्येष्ठ नेते आणि माजी मंत्री एकनाथ खडसे, स्वाभिमानी शेतकरी संघटनेचे संस्थापक अध्यक्ष राजू शेट्टी या दोघांनी तुरुंग प्रशासनाला आरोपीच्या पिंजऱ्यात उभा करताना काही गंभीर प्रश्न उपस्थित केले आहेत.
जनावर सुद्धा तोंड लावणार नाही इतकं बेचव आणि निकृष्ट दर्जाचं भोजन (भत्ता) तुरुंगातील बंदीजणांना दिलं जातं. तुरुंगातील (भिशी) मध्ये मोठा भ्रष्टाचार होतो आहे. असा आरोप माजी मंत्री एकनाथ खडसे यांनी केला आहे. सहाय्यक पोलीस(police)निरीक्षक अश्विनी बिद्रे गोरे या महिला पोलीस अधिकाऱ्याच्या हत्या प्रकरणात एकनाथ खडसे यांचा भाचा सुमारे नऊ वर्षे तुरुंगात होता. पुरावा नष्ट केल्याचा आरोप त्याच्यावर होता. त्याच्याकडूनच तुरुंगातील भोजन विषयक माहिती एकनाथ खडसे यांना मिळालेली दिसते. कारण त्यांचा हा भाचा एप्रिलमध्येच तुरुंगा बाहेर आला आहे.
वैष्णवी हगवणे आत्महत्या प्रकरणात तुरुंग प्रशासन व सेवा सुधारचे पोलीस महानिरीक्षक जालिंदर सुपेकर, अभिनव गुप्ता या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांची नावे शस्त्र प्रमाणेच्या निमित्ताने पुढे आल्यावर तुरुंग प्रशासनाच्या “आत”मधील काही गोष्टी बाहेर येऊ लागल्या आहेत. निकृष्ट भोजन, हा त्याचाच एक भाग आहे. जनावर सुद्धा तोंड लावणार नाही इतकं बेचव जेवण बंदीजनाना दिलं जातं. ही वस्तुस्थिती आहे, फक्त ती एकनाथ खडसे यांच्यासारख्या नेत्यांनी पुढे आणली आहे म्हणून गांभीर्य वाढले आहे इतकच. वास्तविक प्रकृती चांगली राहण्यासाठी दररोज किमान अठराशे ते दोन हजार इतक्या उष्मांकाचे (कॅलरीज) अन्न शरीराला मिळणं आवश्यक असतं. असं वैद्यक शास्त्रांना सांगितलं आहे. पण तुरुंगातील बंदीजनाना पुरेशा प्रमाणात कॅलरीज मिळतील असं जेवण दिलं जातं का? या प्रश्नाचे उत्तर नकारार्थी असंच येतं. तुरुंगात अन्न तयार करताना मसाल्याऐवजी हिंगाचा वापर मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. भाजी आणि सांभार याला हिंगाचाच मोठा दर्प असतो.
तुरुंगातील जेवण म्हणजे कदांन्न असते. जेवण हा शिक्षेचाच एक भाग मानला जातो(police). बंदीजनांच्या भोजनासाठी आर्थिक तरतूद केलेली असते. पण तरतुदी इतका खर्च प्रत्यक्षात केला जात नाही. कागदपत्रे मात्र तो दाखवला जातो.
महाराष्ट्रातील तोंडासाठी काही वस्तूंची खरेदी करावी लागते. या खरेदी व्यवहारात 500 कोटी रुपयांचा घोटाळा झाला असल्याचा आरोप एकनाथ खडसे यांनी केला आहे. त्याचा ठपका तुरुंगप्रशासनाचे महानिरीक्षक जालिंदर सुपेकर यांच्यावर ठेवण्यात आला असला तरी त्यांनी हा आरोप फेटाळून लावताना खरेदी व्यवहारासाठी तुरुंग प्रशासनांतर्गत एक स्वतंत्र समिती असते. आणि या समितीकडून खरेदीचा व्यवहार केला जातो असा खुलासाही सुपेकर यांनी केला आहे.
तुरुंगातील स्वयंपाक घराला भिशी आणि जेवणाला भत्ता असे म्हणतात. तुरुंगात कॅन्टीन व्यवस्था आहे. बंदीजनाच्या खात्यावर पैसे असतील तर त्या पैशातून त्याला काही खाद्य वस्तू तसेच अंडी आणि चिकन असे खरेदी करता येते. त्याला त्याच्याच पैशातून मांसाहारी जेवण दिले जाते पण इतर बंदीजनाना नेहमीचेच जेवण दिले जाते. चपाती मध्ये गव्हाचे पीठ कमी आणि कोंडा जास्त असतो हे वास्तव आहे. तुरुंग प्रशासनातील भ्रष्टाचारावर राजू शेट्टी यांनी खळबळजनक भाष्य केले आहे.
दीपावली सणाला राज्यातील सर्व तुरुंगातील बंदीजनाना मिठाई दिली जाते. गेल्या वर्षी कोणत्याही प्रकारची निविदा किंवा टेंडर प्रक्रिया न करता पाच कोटी रुपयांची मिठाई बाजारातून खरेदी करण्यात आली. त्यामध्ये 50 ते 60 टक्के निधीचा भ्रष्टाचार झाला. नामवंत मिठाई दुकानदारांच्याकडून निविदा मागवून मिठाई खरेदी करणे आवश्यक असताना ही प्रक्रिया राबवण्यात आली नाही आणि म्हणूनच भ्रष्टाचार झाल्याचा आरोप राजू शेट्टी यांनी केला आहे.
राज्यातील मध्यवर्ती तुरुंगासह अन्य तुरुंगात नियमाप्रमाणे कामकाज चालते असे कोणीही म्हणणार नाही(police). बंदीजनाना समान वागणूक दिली जाते असेही कुणी म्हणणार नाही. ज्यांच्याकडे प्रचंड पैसा आहे, सत्ताधारी मंडळींचा आशीर्वाद आहे अशा बंदीजनाना, कच्च्या कैद्यांना तुरुंगात व्हीआयपी वागणूक दिली जाते हे आता गुपित राहिलेले नाही. उदाहरणच द्यायचे झाले तर वाल्मिक कराड आणि त्याच्या साथीदारांचे देता येईल. अशा संशयितांना सर्व प्रकारच्या सुविधा तुरुंगात मिळतात हे सुद्धा लपून राहिलेले नाही. एकूणच एकनाथ खडसे, राजू शेट्टी यांच्यासारख्यांनी तुरुंग प्रशासनाला रडारवर घेतल्यामुळे” आत “मधील सुरस कथा आता बाहेर ऐकायला मिळू लागलेल्या आहेत.
हेही वाचा :
