देशातील डिजिटल पेमेंटचे सर्वात लोकप्रिय माध्यम, UPI (युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस) आता आणखी सोयीस्कर होणार आहे. आतापर्यंत UPI चा वापर प्रामुख्याने पैसे हस्तांतरण, बिल पेमेंट आणि ऑनलाइन शॉपिंगसाठी केला जात होता. परंतु आता नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया ने UPI द्वारे QR कोड स्कॅन करून रोख रक्कम काढण्याची सुविधा देखील देण्याची योजना आखली आहे. या योजनेअंतर्गत, ग्राहकांना एटीएमची(ATM) आवश्यकता भासणार नाही आणि तो त्याच्या स्मार्टफोनमधून सहजपणे पैसे काढू शकेल.
NPCI ने या नवीन सुविधेसाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया कडून परवानगी मागितली आहे. NPCI चे उद्दिष्ट देशातील २० लाखांहून अधिक बिझनेस करस्पॉन्डंट्स पर्यंत UPI द्वारे रोख रक्कम काढण्याची सुविधा वाढवणे आहे. BCs हे छोटे विक्रेते किंवा एजंट आहेत जे दुर्गम भागात बँकिंग सेवा प्रदान करतात.
सध्या, UPI द्वारे कार्डलेस रोख रक्कम काढणे केवळ निवडक UPI-सक्षम एटीएम(ATM) किंवा काही दुकानदारांद्वारे शक्य आहे आणि त्यासाठी व्यवहार मर्यादा देखील आहे (शहरी भागात ₹ १,००० पर्यंत आणि ग्रामीण भागात ₹ २,००० पर्यंत). NPCI ही मर्यादा वाढवण्यासाठी आणि सुविधा अधिक व्यापक बनवण्यासाठी काम करत आहे.
बिझनेस करस्पॉन्डंट्स (बीसी) हे स्थानिक एजंट असतात जे बँक शाखांपासून दूर असलेल्या भागातील लोकांना बँकिंग सेवा प्रदान करतात. हे किराणा दुकानदार किंवा लहान व्यवसाय केंद्रे असू शकतात जे ग्राहकांना क्यूआर कोडद्वारे रोख रक्कम काढण्याची सेवा प्रदान करतील. एनपीसीआयने २०१६ मध्ये यूपीआय विकसित आणि लाँच केले आणि आता ते या तंत्रज्ञानाचा वापर करून ग्रामीण आणि लहान शहरांमध्ये रोख रक्कम काढणे सोपे करू इच्छिते. बीसीच्या मदतीने, ज्या ठिकाणी अद्याप बँक शाखा नाहीत अशा ठिकाणी बँकिंग प्रवेश वाढेल.
नवीन सुविधेत, ग्राहक बीसी आउटलेटमध्ये जाईल आणि बीसीने त्याच्या स्मार्टफोनवरून त्याच्या कोणत्याही यूपीआय अॅप्सद्वारे प्रदान केलेला क्यूआर कोड स्कॅन करेल. क्यूआर कोड स्कॅन होताच, ग्राहकाच्या बँक खात्यातून तीच रक्कम डेबिट केली जाईल आणि तीच रक्कम बीसीच्या खात्यात जमा केली जाईल. यानंतर, बीसी ग्राहकांना रोख रक्कम देईल. या प्रक्रियेमुळे, रोख रक्कम काढणे खूप सोपे, जलद आणि सुरक्षित होईल आणि एटीएममधील(ATM) लांब रांगांपासूनही सुटका मिळेल.
एनपीसीआयची ही नवीन योजना डिजिटल इंडियाच्या उद्दिष्टांना बळकटी देईल आणि देशातील ग्रामीण भागात बँकिंग सुविधा वाढविण्यास उपयुक्त ठरेल. यूपीआयमधून रोख रक्कम काढण्याची सुविधा वाढवल्याने ग्राहकांची सोय तर वाढेलच, पण बँकिंग व्यवस्थाही सुलभ होईल. जर आरबीआयकडून लवकरच परवानगी मिळाली तर ही सुविधा देशभरात वेगाने लागू करता येईल आणि प्रत्येक ग्राहक एटीएममध्ये न जाता त्याच्या मोबाईलवरून पैसे काढू शकेल.
हेही वाचा :
पत्नीची निर्घृण हत्या, पोटातले आतडे बाहेर काढले नंतर…
पुढची 10 वर्ष ‘या’ नोकऱ्याच टिकणार! AI च्या जगात दरमहा कमवाल लाखो रुपये
सिनेसृष्टीतून निवृत्त होणार नाना पाटेकर? घेतला मोठा निर्णय