राहुल गांधी यांची मतदार हक्क यात्रा १७ ऑगस्ट रोजी सासाराम येथून सुरू झाली. ही यात्रा १७ व्या दिवशी १ सप्टेंबर रोजी गांधी-आंबेडकर मार्च म्हणून संपली. राहुल गांधींच्या(poitical) ‘मतदार हक्क यात्रा’ने बिहारच्या विरोधी राजकारणात निश्चितच नवीन ऊर्जा निर्माण केली आहे. २३ जिल्हे आणि ५० विधानसभा मतदारसंघांचा समावेश असलेला १६ दिवसांचा, १,३०० किमीचा हा प्रवास १ सप्टेंबर रोजी पाटणा येथे संपला. या प्रवासाचा मुख्य उद्देश विशेष सघन सुधारणा (SIR) प्रक्रियेविरुद्ध जनजागृती करणे हा होता.
यामध्ये ६५ लाख मतदारांची नावे काढून ‘मत चोरी’चे षड्यंत्र रचले जात असल्याचा आरोप विरोधकांनी केला आहे. राहुल गांधी आणि राजद नेते तेजस्वी यादव यांनी या प्रवासात खांद्याला खांदा लावून भाग घेतला. प्रियंका गांधी, अखिलेश यादव, एमके स्टॅलिन, रेवंत रेड्डी, हेमंत सोरेन यांसारखे इंडिया ब्लॉकचे इतर नेतेही सहभागी झाले होते. तेजस्वी कधी ड्रायव्हरच्या भूमिकेत दिसले तर कधी चालत आणि बाईक चालवत होते. राहुल म्हणतात की त्यांना बिहारचा हा प्रवास खूप आवडला.
तेजस्वी यादव यांनी यात्रेदरम्यान अनेक सभांमध्ये उघडपणे आवाहन केले की बिहारच्या लोकांनी राहुल गांधी यांना पंतप्रधान आणि त्यांना अर्थात तेजस्वी यांना मुख्यमंत्री (poitical)करण्याचे वचन द्यावे. आरा सभेत ते म्हणाले – तेजस्वी पुढे जात आहेत, सरकारचा त्यांना पाठिंबा आहे. तुम्हाला खरा मुख्यमंत्री हवा आहे की डुप्लिकेट? खरं तर, तेजस्वी यांनी नितीशकुमारांना लक्ष्य करून हे म्हटले होते. तेजस्वी यांनी अनेक लोकप्रिय घोषणा केल्या आहेत, ज्या नितीशकुमार नवीन घोषणांच्या नावाखाली राबवत आहेत. यासाठी राजदने नितीशकुमार यांना कॉपीकॅट म्हणायला सुरुवात केली आहे.
आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे तेजस्वी यांनी स्वतः लोकांना मुख्यमंत्री(poitical) बनवण्याचे आवाहन केले. त्यांनी राहुल यांना पंतप्रधान बनवण्याचे आवाहनही लोकांना केले. अखिलेश यादव यांनीही तेजस्वीला बिहारचा पुढचा मुख्यमंत्री म्हटले. पण, दरम्यान राहुल गांधी यांनी मात्र एकदाही याबाबत तोंड उघडले नाही. यात्रेच्या शेवटच्या दिवशी हे अपेक्षित होते, परंतु राहुल यांनी अणुबॉम्ब फोडण्याची चर्चा केली. हायड्रोजन बॉम्ब फोडण्याची घोषणा केली, परंतु तेजस्वीला मुख्यमंत्री बनवण्याबद्दल चुकूनही बोलले नाही.
तेजस्वी यांनी २०२९ च्या लोकसभा निवडणुकीत राहुल गांधींना पंतप्रधान बनवण्याचे आश्वासन दिले होते, जे युतीच्या एकतेचे प्रतीक होते. परंतु या यात्रेने काँग्रेस-राजद संबंधांमधील तडेही उघड केले आहेत. अररिया येथे पत्रकार परिषदेत पत्रकारांनी राहुल गांधींना तेजस्वी यांना मुख्यमंत्री म्हणून विचारण्याबाबत प्रश्न विचारला तेव्हा त्यांनी हा प्रश्न टाळत म्हटले – सर्व पक्ष एकत्र काम करत आहेत. आमचे लक्ष मत चोरी थांबवण्यावर आहे. गांधी-आंबेडकर मार्च दरम्यानही राहुल गांधी मुख्यमंत्री या प्रश्नावर मौन राहिले. हे मौन युतीतील अंतर्गत कलह दर्शवते.
मतदार हक्क यात्रेने इंडिया ब्लॉकला मजबूत दाखवण्याचा प्रयत्न केला. राहुल म्हणाले की, ही यात्रा लोकशाहीच्या रक्षणासाठी आहे. आम्ही बिहारमध्ये मत चोरी होऊ देणार नाही. या यात्रेने युतीच्या कमकुवतपणाही उघड केला. भाजपने याला ‘फ्लॉप शो’ म्हटले, तर विरोधकांनी याला ‘लोकशाही वाचवा’ मोहीम म्हटले. हे सर्व असूनही, आता हे स्पष्ट होत आहे की महायुती बाहेरून एकजूट दिसते, परंतु आत वादळ आहे.
तेजस्वी यांनी स्वतःला मुख्यमंत्रीपदाचा(poitical) चेहरा म्हणून घोषित केले आहे, परंतु राहुल यांचे मौन आणि काँग्रेसच्या अस्पष्टतेमुळे वाद निर्माण झाला. काँग्रेसला हा निर्णय संयुक्तपणे घ्यायचा आहे, तर राजद तेजस्वी यांना ‘मूळ मुख्यमंत्री’ मानते. तेजस्वी यांच्या आवाहनामुळे काँग्रेस अस्वस्थ झाली आहे. राहुल यांच्या मौनामुळे जागावाटप आणि नेतृत्वावरही प्रश्न उपस्थित झाले आहेत. काँग्रेस-राजदमध्ये दुफळी निर्माण करणारे ते ५ प्रमुख घटक समजून घ्या. २०२५ च्या बिहार विधानसभा निवडणुकीपूर्वी युतीची एकता आव्हानात्मक आहे.
हेही वाचा :
मराठा आंदोलनावर हायकोर्टात तातडीची सुनावणी! सुट्टी रद्द करून कोर्ट उघडले
बहीण तरूणाच्या प्रेमात पडली, भावाच्या डोक्यात हैवान घुसला, चाकूच्या धाकावर दोनदा बलात्कार
‘मुख्यमंत्री मराठा नाही म्हणून…’; मराठा आंदोलनाबाबत सदावर्तेंचा हायकोर्टात मोठा युक्तिवादEdit