आजच्या आधुनिक युगात माणूस प्रगतीच्या नव्या शिखरांकडे झेपावत असला तरी सभ्यतेचा पाया असलेला शिष्टाचार हा गुण हळूहळू विसरला जात आहे. शिष्टाचार ही आपल्या समाजाची आणि संस्कृतीची एक मौल्यवान परंपरा आहे, जी एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे पोहोचवणे आवश्यक (success)आहे, जेणेकरून समाजातील नैतिक मूल्ये जपली जावीत.
शिष्टाचार म्हणजे सभ्य, नम्र आणि आदरपूर्ण वर्तन. यात विनम्रता, सहकार्य, सन्मान, संयम आणि अनुशासन यांसारखे गुण अंतर्भूत असतात. या गुणांच्या माध्यमातून माणूस दुसऱ्यांच्या भावनांचा आदर करतो आणि समाजात सौहार्द निर्माण करतो. अशा प्रकारे शिष्टाचार समाजाला सुसंस्कृत, शिस्तबद्ध आणि प्रेमळ बनवतो.
शिष्टाचार म्हणजे मन, वाणी आणि कृतीने कोणालाही त्रास न देणे. आपल्या वर्तनावरूनच लोक आपल्याबद्दल मत बनवतात. शिष्ट वर्तनामुळे इतरांवर चांगला प्रभाव पडतो, तर अशिष्ट वर्तनामुळे वैरभाव आणि तिरस्कार निर्माण होतो. अशिष्ट व्यक्तीला समाजात सहकार्य किंवा जवळीक मिळत नाही. उलट शिष्टाचार ही अशी सन्मानाची संपत्ती आहे जी घरात, कार्यस्थळी आणि समाजात सहज मिळू(success) शकते. नम्र आणि सुसंस्कृत वर्तनामुळे आपल्याला लोकांची सद्भावना मिळते आणि जीवनात प्रगतीचा मार्ग सुलभ होतो.
परिस्थिती काहीही असो, व्यक्तीने नेहमी विनम्र राहण्याचा प्रयत्न करावा. हे कठीण असले तरी अशक्य नाही. विनम्रतेमुळे इतर लोक आपली मते ऐकतात आणि समजून घेतात. परिस्थितीनुसार स्वतःला संयमित ठेवणे, बोलण्यात सभ्य शब्दांचा वापर करणे आणि मतभेदांमध्येही तर्कसंगत तोडगा काढणे हे सर्व शिष्टाचाराचेच भाग आहेत. आपली चूक मान्य करणे, दुसऱ्यांच्या भावनांना ठेच न पोहोचवणे आणि त्यांच्या विचारांचा आदर करणे हे विनम्रतेचे लक्षण आहे.
शिष्टाचार म्हणजे फक्त बाह्य दिखावा नसून तो मनाच्या गाभ्यातून उमटलेला सद्गुण आहे. त्याचा पाया आत्मीयता आणि प्रामाणिकतेवर आधारित असावा. आजच्या तथाकथित सुसंस्कृत समाजात केवळ औपचारिक शिष्टाचार वाढला असला, तरी त्यात खरी भावना अनेकदा दिसत नाही. ज्यात आपुलकी, आदर आणि समाधानाची अनुभूती नाही, तो शिष्टाचार केवळ दिखावा ठरतो. म्हणूनच खरा शिष्टाचार तोच, जो अंतःकरणातून येतो आणि जो समाजात प्रेम, सौहार्द आणि सुसंवाद वाढवतो.
हेही वाचा :
टीम इंडियाचा सामना आता फक्त 60 रुपयांत पाहता येणार!
सरकारी गॅरेंटी, एकदा पैसा लावा दर महिन्याला इन्कम मिळणारच…
सलमान खान बलूचिस्तानबद्दल ‘हे’ काय बोलून गेला?Edit