चहा(Tea) हा भारतीयांच्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनलाय. अनेकजणांना रोज सकाळी उठल्यावर चहाचा घोट हा लागतोच. काहीजण तर दिवसातून अनेकदा चहा घेतात. चहा घेतल्याशिवाय अनेकांना काम सुचत नाही. पण एका दिवसातून तुम्ही किती कप चहा पिणं आरोग्यासाठी योग्य असतं? पोषणतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर यांनी यासंदर्भात माहिती दिलीया.
चहा कुठून आला?
चहा(Tea) चीनमधून आला. त्याची कॅमेलिया सिनेंसिस पानांचा काढा म्हणून ओळख आहे. आयुर्वेदात गरम पाण्यात पाने टाकून ताजे सेवन करणे उत्तेजक मानले जाते. दूध मिसळून पिणंही चांगलं मानलं जातं. सकाळी तरतरी आणि संध्याकाळी संधिकाळात चहा घेणे योग्य; जेवणानंतर किंवा भुकेलेपणी टाळा. आयुर्वेदिक चहात अर्जुन छाल, मंजिष्ठा, अश्वगंधा मिसळता येतात – हृदय, सौंदर्य किंवा बुद्धीवर्धक असल्याचे सांगितले जातात.
रिकाम्या पोटी चहाचे दुष्परिणाम
टोन 30 पिलेट्सच्या आश्लेषा जोशी यांच्या अनुसार, सकाळी फक्त चहा घेतल्यास पोटातील आम्लता वाढते. टॅनिन आणि कॅफिनमुळे पचनक्रिया बिघडते, ऊर्जेची तात्पुरती चमक मिळते पण नंतर थकवा येतो. दीर्घकाळात लोह शोषणात अडथळा येऊन अॅनिमियाचा धोका वाढतो. चहातील संयुगे अन्नातील खनिजे शोषण्यास रोखतात, ज्यामुळे पोषणाची कमतरता निर्माण होते.
संध्याकाळच्या चहाचे झोपेवर परिणाम
चहातील(Tea) कॅफिन मज्जातंत्राला उत्तेजित करून मेलाटोनिन हार्मोनला विलंब करते, ज्यामुळे झोप येण्यास अडथळा होतो. संध्याकाळी चहा घेतल्यास रात्री निद्रा बिघडते, सकाळी मेंदूला धुके आणि स्मरणशक्ती कमी होते. ऋजुता यांनी हिमालयातील 80 वर्षीय महिलेचे उदाहरण देत विनोद केला की, असामान्य सहनशक्ती असल्यासच जास्त चहा पचतो!
सवय कशी सुधारायची?
सकाळी हर्बल इन्फ्युजन किंवा लिंबू पाणी घ्या. चहाबरोबर प्रथिने-चरबी युक्त स्नॅक्स घ्या. जास्त दूध-पाणी मिसळून कॅफिन कमी करा. ग्रीन टी, कावा चहा (दालचिनी युक्त) किंवा कस्टमाइज्ड हर्बल व्हरायटी निवडा. प्रमाणबद्ध सेवनाने चहा आरोग्यदायी ठरतो, अन्यथा दुष्परिणाम टाळता येत नाहीत.
दिवसाला किती कप चहा प्यावा?
नियमित दिनचर्या असणाऱ्यांनी दिवसाला फक्त दोन किंवा तीन कपांपर्यंत मर्यादित राहावे. जास्त सेवनाने शरीरात असंतुलन निर्माण होते. सकाळी रिकाम्या पोटी चहा टाळा; त्याऐवजी फळे किंवा पौष्टिक नाश्ता घ्या. दुपारी चारनंतर चहा घेणे झोपेच्या चक्राला बाधा आणते, ज्यामुळे दुसऱ्या दिवशी थकवा आणि तणाव वाढतो. जेवणाच्या ऐवजी चहा पिणे पोषक तत्वांच्या कमतरतेला आमंत्रण देते, असे पोषणतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर सांगतात.
हेही वाचा :
आजपासून आधार कार्डच्या नियमात बदल…
एकनाथ शिंदेंना मोठा धक्का; ‘या’ बड्या नेत्याचा काँग्रेसमध्ये प्रवेश
हुपरी पोलिस स्टेशनच्या कर्मचाऱ्यासह पंटर ७० हजार रुपयांची लाच घेताना जाळ्यात